Een maand geleden presenteerde de Rijksoverheid weer een rapport over ‘Inkopen met Impact’. Dat is in hetzelfde jaar dat de Belastingdienst het witwasschandaal van ING beloont met een contractverlenging van vijf jaar. Het is ook het jaar dat Shell als 7e grootste CO2-vervuiler ter wereld – die komende jaren maar liefst 35% méér olievaten op wil pompen – een aanbesteding wint voor de levering van waterstof. Mooie woorden dus over duurzaam, sociaal en innovatief inkopen, maar ondertussen zijn het de witwassers en greenwashers die worden beloond.
Witwassers en greenwashers
De grootbedrijven maken het overheden ook makkelijk om voor hen te kiezen. Ze hebben de juiste referenties, het budget voor een sterke inschrijving en wekken het vertrouwen de grootste opdrachten aan te kunnen. De sociale ondernemingen, aan de andere kant, zijn vaak te klein of kunnen niet de referenties aandragen om opdrachten op grote schaal te winnen. Want ook al vragen overheden om innovatie: een grootschalige opdracht vertrouw je niet zo snel toe aan een sociale onderneming met tien werknemers.
Dan valt een objectieve beoordeling al snel in het voordeel uit van de grote partijen. Tegelijk zijn dat juist de bedrijven die de meeste moeite hebben om te veranderen. Als het erop aankomt nemen ze geen verantwoordelijkheid buiten de opdracht, en wordt het grotere belang opgeofferd voor het commerciële. ING en Shell zijn maar het topje van de ijsberg.
Social Enterprise NL & Buy Social
Social Enterprise NL is de stichting die zich als onafhankelijke partij inzet om overheden en sociale ondernemingen dichter bij elkaar te brengen. Via haar initiatief Buy Social deelt de stichting best practices en brengt zij het aanbod van business-to-business en business-to-government bedrijven onder de aandacht van overheden en grote ondernemingen. Herkent zij deze impasse? Ja, vertelt mede-oprichter Bart Krull: “Aanbestedingen liggen niet boven op de stapel bij sociaal ondernemers. Dat is deels drukte, maar deels ook onwetendheid en documentenvrees.”
Tja, en dan is die mooie opdracht toch weer voor die grote organisatie die het al jarenlang op dezelfde manier doet. Dat werkt geen innovatie in de hand.
Aan de zijlijn blijven klagen dat er iets moet gebeuren is te makkelijk.
Onderaannemerschap
Een kans die in de praktijk nog veel te weinig wordt benut, is de mogelijkheid om in te schrijven als onderaannemer. Dat kan hele mooie samenwerkingen opleveren, zoals de inschrijving van Centralpoint voor mobiele telefonie. Een win-winsituatie, vertelt Krull: “Door samen met de sociale onderneming Closing the Loop in te schrijven bood Centralpoint de opdrachtgever echte meerwaarde, leerden ze meer over circulariteit en kon de Nederlandse start-up geleidelijk opschalen.” Het resultaat is een mooie opdracht voor beide bedrijven in zeven provincies.
Dat vraagt van deze bedrijven dat ze zich openstellen en echt uit durven te werken hoe zo’n samenwerking er in de praktijk uitziet. Maar volgens Krull moet de verantwoordelijkheid van sociaal ondernemers niet worden onderschat: “Voor hen betekent het ook gewoon je huiswerk doen. Houd TenderNed en Negometrix in de gaten voor nieuwe aanbestedingen, praat met interessante samenwerkingspartners en plan tijd in om een sterke inschrijving neer te zetten. Als die inschrijving sterk genoeg is, kan een opdrachtgever niet meer om je heen.”
Ondernemers hebben elkaar meer nodig dan ze toegeven
Grote bedrijven mogen dan de referenties, de ervaring en het budget hebben om mee te doen met aanbestedingen; sociale ondernemers hebben de drive, de missie en de ideeën waar steeds meer overheidsopdrachten om vragen. Deze ondernemers hebben elkaar meer nodig dan ze in de praktijk laten zien. Tijd om elkaar op te zoeken dus, en de samenwerkingsmogelijkheden te benutten die de Aanbestedingswet biedt. Ondernemers aller landen, verenigt u!
